دلبستگی شخصی به یک قابلیت غیر شخصی نرم‌افزاری: در حاشیۀ رونمایی از قابلیت‌های نوین و اختصاصی نرم‌افزار رغبت‌نمای تحصیل در رشته‌های دانشگاهی

محمدرضا دانش‌زاده

احتمالاً این پرسش زمانی به ذهن بسیاری از ما خطور کرده است که نسبت توانمندی‌های گوناگون شناختی، فیزیکی، حسّیِ ما با حرفه‌ای که به آن اشتغال داریم چیست. شاید روزی از خود پرسیده باشیم که تواناییِ حجت‌آوری یا استدلال استقرایی برای موفقیت نسبی در، برای نمونه، علم شیمی، یا علوم آزمایشگاهی مهم است یا نه. واقعیت این است چه این پرسش‌ها را از خود پرسیده باشیم چه آنها هرگز به زبان یا حتی فکر ما راه نیافته باشند، فهم کافی از نقش اقسام نسبتاً پرشمار توانمندی‌ها در مشاغل مختلف می‌تواند یکی از پرمایه‌ترین «منابع تصمیم‌گیری» تلقی شود. یکی از ویژگی‌های متأخر نرم‌افزار رغبت‌نمای ما قابلیت ارزیابیِ مشاغل بر حسب «اهمیت» و «سطح» «توانایی‌های» مورد نیاز در آنهاست؛ فرایندی که طیّ آن متقاضی تعیین می‌کند که اهمیت و سطح هر یک از 52 توانمندی تعریف‌شدهدر نرم‌افزار در شغل محبوب او چه میزان است. در واقع متقاضی شرط می‌گذارد و میگوید می‌خواهم حرفه‌ای را برگزینم که فلان توانایی خاص (مثلاً ) در آن بسیار مهم باشد و توانایی خاص دیگری در آن اهمیت چندانی نداشته باشد. اعلام میزان اهمیت یا سطح مورد نظر با انتخاب از بین بازه‌های کمّی امکان پذیر شده است. دست آخر، وقتی که کاربر از هر دو مرحلۀ تعیین اهمیت و سطح عبور کرد مشاغلی پیشنهاد می شوند که همه صافی‌های مدنظر متقاضی در آنها اعمال شده باشد. توجه شما را به این نکته جلب می کنم که این آزمون در کنار سه آزمون متفاوت هالند ، دو آزمون جدید و متفاوت مایرز-بریگز و البته ویژگیِ ارزیابی مشاغل برحسب اهمیت و سطح «دانش‌های مورد نیاز» که همگی در این برنامۀ کاربردی دسترس‌پذیر شده‌اند، زمینه‌ای را فراهم می‌کند که داوطلب مبتلا به عارضه‌ای نشود که آن را سال‌ها پیش «بحرانِ علی‌السویه‌شدنِ رشته‌‌ها و مشاغل غیر پزشکی» نامیده‌ام.البته پدیده‌های مرتبط با همه‌گیری کووید- 19 نیز در تمهید این ویژگی بی‌نقش نبودند. اوایل این همه‌گیری که القاب ویروس‌شناس و همه‌گیری‌شناس پرتکرار شده بودند به این فکر می‌کردم که چه توانایی‌هایی در یک ویروس‌شناس یا همه‌گیری‌شناسِ حاذق متمایز است، و باز به این فکر می‌کردم که این توانایی‌ها احتمالاً چقدر با توانایی‌های یک متخصصِ داخلی حاذق متفاوت‌اند. به منابع معتبر مراجعه کردم. پاسخی که یافتم برای من جذاب و تامل برانگیز بود. چند روز بعد، این کنجکاوی و نتایجِ توجه‌برانگیزش را در جلسۀ مجازی با همکارانم در میان گذاشتم. همه ما فکر کردیم که شاید فراهم‌سازیِ دو قابلیت متمایز در نرم‌افزار رغبت‌نما که یکی از آنها مشاغل را برحسب انتخاب متقاضی از اهمیت و سطح دانش‌ها مرتب‌سازی کند و دیگری ملاک مرتب‌سازی را انتخاب متقاضی از اهمیت و سطح توانایی‌‌ها قرار دهد، همان حلقۀ مفقوده‌ای باشد که زنجیرۀ مشورتیِ مبتنی بر آزمون‌های هالند و مایرز-بریگز را کامل و اتکاپذیر کند. امروز در دوره انتخاب رشته کنکور 1400 نرم افزار فرهیختگان شریف این ویژگی‌ها را در خود جمع کرده است. آنچه آن را بستۀ برتر نامگذاری کرده‌ایم، قابلیت‌های کلاسیک را با دستاوردهای جدید ترکیب کرده است.