گروه پژوهشی فرهیختگان شریف:جناب مهندس حسینی شما از همان سال 1377 سرپرست گروه نرم افزاری بوده اید؟
مهندس سید مصطفی حسینی: خیر. من از میانه این مسیر با دوستان بوده ام. دوران شکوفایی نرم افزاری آن؛ دوران الگوریتم تعیین مطلوبیت. شاید این اصطلاح برای شما دیگر بدیهی شده باشد. اما باور کنید زیاد نیستند نرم افزارهایی که ابتنائشان بر الگوریتمی باشد که آبشخورهای نظری آن غنی است. غنای الگوریتم، بلوغ یک نرم افزار را رقم می زند. ظهور ایده های ثانویه درست، تداوم حیات ایده های درست اولیه را ممکن می سازد. من یک مثال آشنا می زنم. داس یک سیستم عامل بود. ویندوز هم سیستم عامل است. بقای ویندوز مرهون تولد ایده پنجره بود. تلقی من این است که ایده ها و چاره جویی های الگوریتمی جذاب مجموعه فرهیختگان شریف دستاوردهای مهمی در تجربه نرم افزاری ما داشته است. تلاش من هم برای نگاشت کم نقص این ایده ها به زبان نرم افزاری با انگیزه ی ایفای نقش در چنین دستاوردی آغاز شد. تلاشی که هم پر زحمت است و هم به خلاقیت نیاز دارد.
–انصافاً تلاش پرثمر و تخصص حضرت عالی به عنوان یک دانش آموخته ی فرهیخته دانشگاه صنعتی شریف قابل تحسین است. اما اجازه دهید پرسش های تخصصی را مطرح کنم. یکی از مهم ترین ملاک های ارزیابی یک نرم افزار، نوآوری و اصالت است. آیا می توان نرم افزار انتخاب رشته شریف را واجد معیارهای اصالت و نوآوری دانست؟
-به نظر می آید که هر دو معیار درباره این نرم افزار، یعنی نرم افزار انتخاب رشته مجازی فرهیختگان شریف، صادق است. اولا این نرم افزار کاملاً بومی است و به یک نیاز کاملاً بومی پاسخ می دهد. هیچ الگوی خارجی برای آن وجود ندارد که مثل همیشه کار را ساده تر کند. از این رو اصالت به معنای فنی و علمی آن اصطلاح مناسبی است.
–نوآورانه چطور؟
-ببینید. این برنامه به مجموعه کلان سیستم های “تصمیم یار” تعلق دارد. الگوریتم های متعددی برای چنین سیستم هایی طراحی شده است. به عنوان مثال، الگوریتم “تصمیم گیری بر مبنای ملاک های چندگانه” یکی از مشهورترین آنهاست که البته مبنای آن یکی از رویکردهای رایج و عامه پسند روانشناسی است. الگوریتم این نرم افزار حرف جدیدی در حوزه ی نرم افزارهایی از این دست بر زبان دارد.
–چه حرف جدیدی؟ تخمین زدن و پبش بینی بر مبنای داده های موجود و استنتاج الگویی از آنها خصیصه مشترک همه نرم افزارهایی تخمین زننده است…
-بله؛ اما خود همین تخمین زدن در همین حد و اندازه ای که نقشه کلی راه یا اصطلاحاً کلیت امکانات موجود را ارزیابی کند، در حوزه های مختلف به طریقی یکسان انجام پذیر نیست. درجات سختی و آسانی متفاوتی دارد. در این حوزه ی خاص تخمین زدن، با لحاظ اینکه هرگز ادعای قطعیت ندارد، دشوار و پیچیده است. پارامترهای فراوانی در قبولی در یک رشته نقش دارند: نمره و متعاقب آن رتبه در زیرگروه ها، سهمیه داوطلب، استان بومی وی، نوع گزینش رشته، تغییر ظرفیت یک رشته محل، تغییر ظرفیت پذیرش یک رشته در کل دانشگاه ها، تغییر ظرفیت رشته محل ها یا رشته های رقیب یا حتی پر رقیب، ورود رشته های تازه تاسیس، ورود دانشگاه های تازه تاسیس، تغییر نام یک رشته یا یک دانشگاه، شهر بومی داوطلب، اقبال متفاوت داوطلبان به رشته محل ها در یک سال، تغییر توزیع جنسیتی رتبه ها و.. تلاش برای لحاظ همه این متغیرها، قطعا، به نوآوری الگوریتیم نیاز دارد..
–نگفتید حرف جدید انتخاب رشته مجازی فرهیختگان شریف در حوزه ی نرم افزارهای تصمیم یار چیست؟
-حرف جدید آن چند جانبه نگری آن است. پیش فرضی که مهندس دانش زاده و سایر همکاران در تدوین الگوریتم آن داشته اند، بسط همه جانبه منابع تصمیم گیری و متعاقب آن فراهم سازی یا به بیان دقیق تر تبدیل آن منابع از وضعیت “در دسترس” به وضعیت “در اختیار” است. به بیان دیگر تلقی دوستان این بود که اولاً یک منبع تصمیم گیری- به عنوان مثال، توان نمره/رتبه داوطلب تکافو نمی کند و در عین حال برخی از منابع تصمیم گیری به رغم در دسترس بودن واجد منزلت شناختی در اختیار بودن نیستند. مبتنی بر این پیش فرض، این نرم افزار پنج منبع تصمیم گیری را به همان معنایی که عرض کردم در اختیار قرار می دهد.این پنج منبع عبات اند از : امکان شناسی، امکان سنجی، اولویت سنجی، منسجم سازی و آگاه سازی به ترتیب نسبی مطلوبیت رشته محل ها نزد جامعه مخاطب.
–لطفاً کمی درباره ی این منابع توضیح دهید.
-امکان شناسی به معنای قابلیت رویت معرفی اجمالی رشته ها و برخی از وحدهای درسی آنها، بازار کار بالقوه شان و… است. امکان سنجی را می توان به پنج رده کوچک تر تقسیم کرد:
یکم: تخمین امکاناتات نتیجه ماخوذه داوطلب در آزمون فارغ از سلائق او
دوم: تخمین امکانات نتیجه ماخوذه با لحاظ سلائق او
سوم: تخمین امکانات نتیجه ماخوذه با لحاظ اولویت های رشته ای و شهری او
چهارم: تخمین امکانات نتیجه ماخوذه صرفا در بوم او
پنجم: تخمین امکانات نتیجه ماخوذه در رشته -محلی مشخص
“اولویت سنجی” به این معناست که داوطلب را به تصمیم گیری در باب شهرها و رشته های مطلوب و نامطلوب تشویق کنیم. در این فرایند داوطلب به انتخاب واداشته می شود؛ انتخاب میان فرصت های دلخواه و غیر دلخواه. افزون بر این، از داوطلب خواسته می شود که در میان شهرها و رشته های مطلوب خود اولویت هایش را تعیین نماید و همان اولویت ها را نیز مرتب سازی کند. بعلاوه، و این آخری به نظر من بسیار جذاب است، از او خواسته می شود که در نهایت روشن سازد که در انتخاب نهایی اساساً شهر را مهم تر می داند یا رشته را. این هم از اولویت سنجی.
“منسجم سازی” را شخصاً از همه مهمتر می دانم. اینکه مشاور و داوطلب بتوانند تمام دانشگاه های ارائه دهنده یک رشته را یکجا مشاهده کند، اینکه بتواند تمام انتخاب های متناسب با نوع گزینش بومی رشته را همزمان ببیند، اینکه تعلق یا عدم تعلق خود به بوم یک رشته را درجا ملاحظه کند، اینکه تمام رشته های ارائه شده در تمام دانشگاه های یک شهر را با هم و همزمان در اختیار داشته باشد و… اینها کارکرد منسجم کننده ی نرم افزار است.
 از توضیات مفصل شما سپاس گزاریم. در پایان بفرمایید که احساس شخصی شما به این نرم افزار چیست؟
 از آن راضی ام. نه به این معنا که فکر کنم که نمی شود آن را بهتر کرد. بلکه به این معنا که فکر می کنم واپسین نسل نرم افزرا های انتخاب رشته شریف می تواند الگویی باشد برای کسانی که اهتمامشان پیشرفت توان نرم افزاری ماست. من دوست دارم بر این نکته باز هم تاکید کنم که نرم افزار انتخاب رشته شریف صرفا بومی سازی محتوایی و نسخه برداری ساختاری از الگویی از پیش موجود نیست. تصمیم یاری منحصر به فرد در یک قلمرو تصمیم گیری منحصر به فرد با ویژگی ها و پارامترهای منحصر به فرد است. من به همت و ابتکار و پیگیری انصافاً کمیاب تمام این مجموعه به ویژه مهندس دانش زاده تبریک می گویم.