بایگانی دسته ی سر رشته ها

فناوری در خدمت توانِ انسان

پیشرفت فناوری نه‌تنها جهان را تغییر داده است، بلکه توانایی انسان را نیز بازآفرینی کرده است.
دو نمونه از جذاب‌ترین نمودهای این پیشرفت، مهندسی پزشکی و حوزۀ طراحی و ساخت اندام‌های مصنوعی است؛ دو حوزه‌ای که اگرچه هر دو در مسیر ارتقای کیفیت زندگی بیماران و افراد دچار نقص عضو فعالیت می‌کنند، اما فلسفه، روش، ابزار و نقش آن‌ها کاملاً متفاوت است.

مهندسی پزشکی به دنبال فهم عمیق سیستم‌های زیستی و تلفیق آن با مهندسی است، اما طراحی و ساخت اعضای مصنوعی هدفی بسیار عملی، دقیق و کاربردی دارد:
بازگرداندن عملکرد فیزیکی و حرکتی به افرادی که اعضایی از بدنشان را از دست داده‌اند یا عملکرد طبیعی ندارند.

این مقاله تلاشی است برای مقایسه‌ای شفاف، علمی و بی‌ابهام میان این دو مسیر.

۱. هدف و فلسفۀ وجودی دو رشته

مهندسی پزشکی (Biomedical Engineering)

این رشته ترکیبی از:

مهندسی

زیست‌شناسی

فیزیولوژی

الکترونیک

مکانیک

مواد یا متالورژی

است و تلاش می‌کند فناوری‌هایی طراحی کند که سلامت انسان را بهبود دهند.

حوزه‌های فعالیتی این رشته گسترده‌اند:

• ابزار پزشکی
• تجهیزات بیمارستانی
• مهندسی
• زیست‌مواد
• پردازش سیگنال‌های زیستی
• مهندسی توانبخشی
• تصویربرداری پزشکی (MRI, CT, Ultrasound)

می‌توان گفت مهندسی پزشکی «فهم سیستم زیستی + ابزار مهندسی» است.

—

طراحی و ساخت اعضای مصنوعی (Prosthetics & Orthotics)

این حوزه (که در متون دانشگاهی بخشی از مهندسی توانبخشی یا ارتز و پروتز است) بر بازگرداندن عملکرد فیزیکی و حرکتی تمرکز دارد.

هدف آن:

طراحی اندام‌های مصنوعی (پروتز)

طراحی و ساخت ارتوزها (بریس‌ها و ابزارهای کمکی)

اصلاح و بهبود عملکرد حرکتی

انطباق وسیله با بدن، بیومکانیک و نیاز فرد

این رشته بسیار کاربردی، بالینی و عملی است و تمرکز آن بر توانبخشی است نه تجهیزات بیمارستانی یا ابزار تشخیصی.

✨ طراحی اعضای مصنوعی «درک بیومکانیک + ساخت ابزار کاربردی» است.

—

🔹 ۲. تفاوت در محتوای درسی

درس‌های شاخص در مهندسی پزشکی

• فیزیولوژی پزشکی
• بیومکانیک
• بیوالکتریک و پردازش سیگنال
• زیست‌موار
• مهندسی بافت
• طراحی دستگاه‌های پزشکی
• الکترونیک و سیستم‌های کنترل
• تصویربرداری پزشکی
• آناتومی کاربردی

🎯 ویژگی: ترکیب عمیق مهندسی با زیست‌پزشکی.

—

درس‌های شاخص در حوزۀ اورتز و پروتز / اعضای مصنوعی

• بیومکانیک اندام
• ساخت و طراحی پروتز اندام فوقانی و تحتانی
• ساخت ارتوز ستون فقرات و اندام‌ها
• آشنایی با مواد پلیمری و سبک در پروتز
• قالب‌گیری و اصلاح قالب
• ارزیابی بالینی بیمار
• تجزیه و تحلیل راه رفتن(Gait Analysis)
• توانبخشی و ارگونومی

🎯 ویژگی: تمرکز بر طراحی، ساخت، اصلاح و انطباق وسیله با بدن انسان.

—

🔹 ۳. تفاوت در نوع مهارت‌های تولیدشده

مهندسی پزشکی → مهارت‌های مهندسی–تحلیلی

تحلیل دستگاه‌های پزشکی

طراحی مدار و حسگر

شبیه‌سازی سیستم‌های زیستی

توسعه دستگاه‌های تشخیصی

شناخت بیومواد در سطح ساختاری

تحقیق و توسعه در حوزه سلامت

پردازش داده‌های پزشکی

✨ این رشته ذهنی «سیستمی و مهندسی» می‌سازد.

—

اعضای مصنوعی → مهارت‌های کاربردی–بالینی

ساخت و تنظیم پروتز و ارتز

قالب‌گیری، اندازه‌گیری و تنظیمات فنی

تحلیل حرکتی بیمار

درک فیزیولوژی حرکتی

کار با بیماران توانبخشی

تنظیم فشار، وزن و تعادل ابزار

انتخاب مواد مناسب برای کاربرد روزمره

✨ این رشته ذهنی «عملی، دقیق و انسانی» می‌سازد.

—

🔹 ۴. تفاوت در نقش در سیستم درمانی

مهندس پزشکی

بیشتر در شرکت‌های تجهیزات پزشکی، بیمارستان‌ها، آزمایشگاه‌ها و واحدهای R&D کار می‌کند

سیستم‌ها را طراحی، تحلیل یا تعمیر می‌کند

با پزشکان، پرستاران و متخصصان بالینی همکاری دارد

نقش او غالباً فناوری–تحلیلی است

 

—

متخصص پروتز و اروتز

مستقیماً با بیمار کار می‌کند

معاینه، اندازه‌گیری و ارزیابی بالینی انجام می‌دهد

پروتز یا ارتوز را می‌سازد و تنظیم می‌کند

نقشش انسانی–بالینی و بسیار کاربردی است

 

—

🔹 ۵. تفاوت در حوزه کاری

مهندسی پزشکی → حوزه‌های گسترده‌تر

دستگاه‌های پزشکی

هوش مصنوعی پزشکی

مهندسی بافت

بیوالکتریک

بیومواد پیشرفته

توانبخشی الکترونیک

سیستم‌های تصویربرداری

طراحی ابزار

 

—

اعضای مصنوعی → حوزه خاص اما بسیار تخصصی

پروتزهای اندام تحتانی (پا)

پروتزهای اندام فوقانی (دست)

پروتزهای هوشمند

ارتوزهای ستون فقرات

ارتوزهای اندام

اصلاح الگوهای راه‌رفتن

توانبخشی حرکتی

 

—

🔹 ۶. نوع تفکر مورد نیاز

مهندسی پزشکی

سیستم‌محور

تحلیلی

مهندسی

داده‌محور

علاقه‌مند به فناوری‌های پیچیده

اعضای مصنوعی

عملی و دستی

انسان‌محور

جزئی‌نگر

مبتنی بر ارتباط مستقیم با بیمار

علاقه‌مند به بیومکانیک کاربردی

 

—

🔹 ۷. تیپ‌های شخصیتی مناسب (سرنخ، نه نسخه قطعی)

مهندسی پزشکی

MBTI: INTJ، INTP، ENTP، ISTJ
هالند: جست‌‌وجوگر – واقع‌گرا – قرارددی

اعضای مصنوعی / ارتوز و پروتز

MBTI: ISFJ، ESFJ، ISTP، ISFP
هالند: جست‌وجوگر – اجتماعی – واقع‌گرا

یادآوری می‌شود که این‌ها صرفاً سرنخ هستند و هیچ قطعیتی ندارند.

—

🔹 ۸. شباهت‌ها

با وجود تفاوت، این دو حوزه چند نقطۀ تلاقی دارند:

✔ هر دو در توانبخشی و سلامت انسان نقش دارند
✔ هر دو با بیومکانیک بدن سروکار دارند
✔ هر دو به فناوری وابسته‌اند
✔ هر دو ماهیت بین‌رشته‌ای دارند

اما تمرکز آن‌ها معنا و روش کاملاً متفاوتی دارد.

—

🔹 ۹. جمع‌بندی

مهندسی پزشکی و طراحی اعضای مصنوعی، اگرچه از نظر هدف کلی—بهبود کیفیت زندگی—با یکدیگر هم‌مسیرند، اما روح و هویت هر یک کاملاً متفاوت است:

مهندسی پزشکی دنیای فناوری، سیستم‌های پیچیده و طراحی ابزار است.

اعضای مصنوعی دنیای انسان، حرکت و بهبود عملکرد واقعی بدن است.

مهندس پزشکی بیشتر «ابزار» می‌سازد،
متخصص پروتز و ارتوز بیشتر «عملکرد بدن» را بازسازی می‌کند.

هر دو ارزشمند، ضروری و مکمل هم هستند؛
یکی فناوری‌های پیشرفته را به خوبی در خدمت سلامت انسان به کار می‌گیرد، دیگری زندگی روزمره را به فرد بازمی‌گرداند.

دانشگاه صنعتی اصفهان از دانشگاه‌های صنعتی مهم و مطرح کشور است؛ این دانشگاه در سال 1356 فعالیت‌های آموزشی خود را به عنوان واحد تابعه دانشگاه صنعتی شریف (صنعتی آریامهر سابق) رسماً آغاز کرد و در سال 1357 از دانشگاه صنعتی شریف منفک و به عنوان دانشگاهی مستقل ادامه فعالیت داد. استقرار دانشگاه در شهر صنعتی اصفهان و قرارگیری در مجاورت شهرک علمی و تحقیقاتی اصفهان، در بالابردن کیفیت آموزشی، پژوهشی و تحقیقاتی آن نقش مهمی دارد.
پردیس بزرگ دانشگاه صنعتی اصفهان در بزرگراه صنعتی اصفهان و در مجاورت کمربندی خمینی‌شهر قرار دارد.
طبق وبگاه دانشگاه، تاکنون حدود 600 پروژه پژوهشی و صنعتی در این دانشگاه ارائه و 7 پژوهشکده به قرار زیر در آن دایر شده است:
پژوهشکده فاوا، پژوهشکده اویونیک، پژوهشکده علوم و فناوری زیر‌دریا، پژوهشکده فولاد، نانو فناوری و مواد پیشرفته، آب و فاضلاب، و زیست فناوری و مهندسی زیستی
تعدادی از پژوهشکده‌ها و مراکز پژوهشی و تحقیقاتی این دانشگاه در حوزه‌هایی قطب علمی کشور محسوب می‌شوند از جمله این قطب‌های علمی می‌توان به زیردریا، رادار، حسگرها و شیمی سبز، بیوتکنولوژی، فناوری در صنعت فولاد، مدیریت ریسک و بحران‌های طبیعی، و زیست‌فناوری و مهندسی زیستی اشاره کرد.
آن‌گونه که در وبگاه دانشگاه در سال 1403 مندرج شده است، این دانشگاه با دارابودن حدود 500 عضو هیئت علمی و 194 رشته تحصیلی، در حال آموزش و خدمت‌رسانی به بیش از 10000 دانشجو شامل 4000 دانشجو در مقطع تحصیلات تکمیلی است.
این دانشگاه از 15 دانشکده (شامل یک دانشکده تابعه) به قرار زیر تشکیل شده است:
دانشکده علوم ریاضی، دانشکده شیمی، دانشکده فیزیک، دانشکده مهندسی برق و کامپیوتر، دانشکده مهندسی حمل و نقل، دانشکده مهندسی شیمی، دانشکده مهندسی صنایع و سیستم‌ها، دانشکده مهندسی عمران، دانشکده مهندسی کشاورزی، دانشکده مهندسی معدن، دانشکده مهندسی مکانیک، دانشکده مهندسی منابع طبیعی، دانشکده مهندسی مواد، دانشکده مهندسی نساجی، و دانشکده فنی مهندسی گلپایگان
دانشکده شیمی در ابتدا در قالب بخش شیمی، از قدیمی‌ترین بخش‌های دانشگاه است که همزمان با تأسیس دانشگاه راه‌اندازی شد؛ و هر چند در سال‌های ابتدایی صرفاً به ارائه دروس شیمی به دانشجویان دیگر رشته‌ها می‌پرداخت با این‌همه فعالیت‌های پژوهشی این بخش از دانشگاه از همان زمان آغاز شد و اولین آزمایشگاه پژوهشی دایرشده در دانشگاه مربوط به همین بخش است. این بخش در سال‌های 64-1363 رسماً به یک دانشکده مستقل تبدیل شد و شروع به پذیرش دانشجو کرد. طبق اعلام وبگاه دانشگاه در سال 1403، این دانشکده دارای 25 عضو هیئت علمی و بیش از 250 دانشجوی کارشناسی و بیش از 270 دانشجو در مقطع تحصیلات تکمیلی است و از 4 گروه آموزشی شیمی آلی، شیمی تجزیه، شیمی فیزیک، و شیمی معدنی تشکیل شده است. دانشکده شیمی با دارابودن پژوهشکده و مراکز تحقیقاتی فعال، هم در بخش آموزشی و هم در بخش پژوهشی از دانشکده‌های مطرح شیمی کشور محسوب می‌شود و به عنوان قطب علمی حسگرها و شیمی سبز در کشور شناخته می‌شود.
دانشکده مهندسی برق و کامپیوتر یکی از 5 بخش اولیه در زمان راه‌اندازی دانشگاه در سال 1356 بود. این داشگاه طبق وبگاه دانشگاه اکنون دارای حدود 70 عضو هیئت علمی است که در گروه آموزشی مشغول آموزش دانشجویان‌اند. گروه‌های آموزشی شامل الکترونیک، قدرت، کنترل، مخابرات، بیوالکتریک، نرم‌افزار و فناوری اطلاعات، و معماری، هوش مصنوعی و رباتیک می‌شود. این دانشکده با حدود 1800 دانشجو، علاوه بر برگزاری دوره کارشناسی، در دوره تحصیلات تکمیلی با حدود 600 دانشجو به ارائه 10 رشته-گرایش تحصیلی به قرار زیر می‌پردازد:
مهندسی برق گرایش‌های مدارهای مجتمع الکترونیک، مخابرات میدان و موج، الکترونیک قدرت و ماشین‌های الکتریکی، مخابرات سیستم، شبکه‌های مخابراتی، کنترل؛ مهندسی پزشکی گرایش بیوالکتریک؛ مهندسی کامپیوتر گرایش‌های معماری سیستم‌های کامپیوتری، هوش مصنوعی و رباتیک، و نرم افزار.
دانشکده مواد نیز همزمان با تأسیس دانشگاه راه‌اندازی شد و در ابتدا تحت نام دانشکده مواد و انرژی در یک ساختمان مشترک با چند دانشکده دیگر قرار داشت که با گسترش یافتن دانشگاه این بخش‌های مختلف از جمله بخش مواد، از یکدیگر منفک و هر کدام به ساختمانی مجزا با امکانات و فضای آموزشی و پژوهشی گسترده‌تری منتقل شدند. دانشکده مواد اکنون در 3 گروه آموزشی فرایند و فراوری، مهندسی سطح و خوردگی، و مواد پیشرفته دوره تحصیلی کارشناسی، کارشناسی ارشد، دکتری و پسادکتری را برگزار می‌کند. از جمله اقدامات و موفقیت‌های پژوهشی این دانشکده ایجاد قطب علمی فولاد کشور، مشارکت در تأسیس پژوهشکده‌های فولاد و نانوفناوری و مواد پیشرفته است. گرایش‌های ارائه‌شده در رشته مهندسی مواد مقطع کارشناسی ارشد این دانشکده شامل جوشکاری، استخراج فلزات، بیومتریال، انتخاب و شناسایی مواد، خوردگی، و ریخته‌گری می‌شود.
دانشکده کشاورزی از باسابقه‌ترین دانشکده‌های دانشگاه که در سال 1356 راه‌اندازی شد. طبق وبگاه دانشگاه، این دانشکده با حدود 75 عضو هیئت علمی دارای 10 گروه آموزشی علوم دامی، علوم و صنایع غذایی، گیاه‌پزشکی، مهندسی آب، مهندسی بیوسیستم، بیوتکنولوژی کشاورزی، توسعه روستایی، تولید و ژنتیک گیاهی، علوم باغبانی، و علوم خاک است. در این دانشکده بیش از 600 دانشجوی کارشناسی، 400 دانشجوی کارشناسی ارشد و 290 دانشجو در مقطع دکتری مشغول به تحصیل‌اند. این دانشکده از جامع‌ترین دانشکده‌های کشاورزی کشور به لحاظ ارائه‌ی هم رشته-گرایش‌های متنوع تحصیلی و هم مقاطع تحصیلی در این حوزه است. رشته‌هایی مانند مهندسی توسعه روستایی، مهندسی بیوتکنولوژی (زیست‌فناوری)، علوم و مهندسی آب، علوم و مهندسی باغبانی، علوم و مهندسی خاک، مهندسی تولید و ژنتیک گیاهی، مهندسی علوم دامی (گرایش‌های تغذیه، فیزیولوژی، و اصلاح نژاد)، مهندسی علوم و صنایع غذایی، مهندسی گیاه‌پزشکی، مهندسی مکانیک بیوسیستم و … در این دانشکده ارائه می‌شود.
دانشکده مهندسی مکانیک از اولین دانشکده‌های دانشگاه صنعتی اصفهان است؛ این دانشکده علاوه بر فعالیت‌های آموزشی در حوزه پژوهش‌های نوین مهندسی مکانیک همچون مکانیک محاسباتی، مکاترونیک، کنترل و رباتیک، انرژی‌های تجدیدپذیر، نانوفناوری، فرآیندهای ساخت قطعات دقیق و کاربرد لیزر در ساخت قطعات بسیار فعال است. آن‌گونه که در وبگاه دانشگاه آمده است این دانشکده با با بیش از 40 عضو هیئت علمی در 4 گروه آموزشی حرارت و سیالات، مکانیک جامدات، ساخت و تولید، و سیستم‌های دینامیکی و مکاترونیکی فعالیت می‌کند. در این دانشکده بیش از 700 دانشجوی کارشناسی، 400 دانشجوی کارشناسی ارشد و 100 دانشجوی دکتری اشتغال به تحصیل دارند. این دانشکده رشته مهندسی مکانیک در مقطع کارشناسی و گرایش‌های متنوع این رشته شامل دینامیک کنترل ارتعاشات، ساخت و تولید، تبدیل انرژی، طراحی جامدات، و طراحی کاربردی – مکانیک جامدات در مقاطع تحصیلات تکمیلی را ارائه می‌دهد.
دانشکده فنی و مهندسی گلپایگان در سال 1374 زیر نظر دانشگاه اصفهان فعالیت خود را آغاز کرد و در سال 1399 به عنوان یک دانشکده اقماری به دانشگاه صنعتی اصفهان ملحق شد. طبق اعلام وبگاه دانشگاه، اکنون این دانشکده با حدود 45 عضو هیئت علمی از 7 گروه آموزشی مهندسی مکانیک، مهندسی صنایع، مهندسی مواد، مهندسی برق و کامپیوتر، و علوم پایه و معارف اسلامی تشکیل شده است و رشته‌های مهندسی مطابق با گروه‌های آموزشی در مقطع کارشناسی را ارائه می‌دهد. در این دانشکده دوره کارشناسی ارشد رشته مهندسی مواد و مهندسی مکانیک نیز برگزار می‌شود.
جایگاه دانشگاه صنعتی اصفهان در رتبه‌بندی‌های دانشگاهی
در رتبه‌بندی جهانی پایگاه استنادی جهان اسلام (ISC) که همه انواع دانشگاه‌ها را دربرمی‌گیرد این دانشگاه با احراز رتبه 1000 – 901 جهانی جایگاه 9 کشوری را به خود اختصاص داده است.
در رتبه‌بندی موضوعی کیو.اس (QS) سال 2024 این دانشگاه در حوزه موضوعی مکانیک، هوافضا و ساخت و تولید با احراز رتبه 500-451 جهانی در جایگاه هفتم کشوری قرار دارد و در حوزه موضوعی شیمی با کسب رتبه 550-501 جهانی در جایگاه ششم کشوری قرار دارد.
در بین ده دانشگاه برتر کشور در معیار پژوهش در رتبه‌بندی جهانی پایگاه استنادی علوم جهان اسلام (ISC) در سال 2023، این دانشگاه حضور دارد و رتبه 6 را به خود اختصاص داده است.
بر اساس رتبه‌بندی موضوعی تایمز سال 2024، این دانشگاه در چند حوزه موضوعی جایگاه شایان توجهی به خود اختصاص داده است که به قرار زیر است:
در حوزه موضوعی علوم زیستی در رتبه 600-501 جهانی و در جایگاه 4 کشوری
در حوزه موضوعی علوم کامپیوتر در رتبه 600-501 و در جایگاه 7 کشوری

دانشگاه علوم پزشکی مشهد از دانشگاه‌های برتر علوم پزشکی کشور محسوب می‌شود. ایجاد اولین مرکز آموزش عالی حوزۀ درمان در مشهد به سال 1318 و 3 سال بعد از راه‌اندازی دانشگاه تهران برمی‌گردد. این مرکز در قالب یک آموزشگاه عالی بهیاری کار خود را آغاز کرد. سرانجام در سال 1328 با راه‌اندازی دانشکده پزشکی و فراهم‌شدن زمینه تأسیس دانشگاه مشهد، این آموزشگاه منحل شد. دانشکده پزشکی بیش از 30 سال یکی از دانشکده‌های دانشگاه مشهد محسوب می‌شد؛ بعد از شکل‌گیری وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و تأسیس دانشگاه‌های علوم پزشکی، در سال 1365 دانشگاه علوم پزشکی مشهد تأسیس و دانشکده‌های حوزه درمان و بهداشت از جمله دانشکده پزشکی از دانشگاه فردوسی مشهد منفک و به این دانشگاه منتقل شدند. حوزه مدیریتی دانشگاه در شهرک دانش و سلامت (در مجاورت کمربندی شهر) مستقر است و پردیس دانشگاه در مجتمع آموزشی شهید دکتر خوارزمی (ضلع جنوب غربی میدان آزادی) و جنب دانشگاه فردوسی مشهد قرار گرفته است.
دنشگاه علوم پزشکی مشهد آن‌گونه که در وبگاه آن در سال 1403 درج شده است دارای بیش از 900 عضو هیئت علمی است و علاوه بر ارائه رشته‌های دوره کارشناسی و دکتری حرفه‌ای، در 160 رشته-گرایش مقطع تحصیلات تکمیلی به آموزش بیش از 2700 دانشجو اشتغال دارد.
در حال حاضر 2 کلینیک ویژه مستقل و یک مرکز جامع توان‌بخشی، 15 بیمارستان، 5 مرکز بهداشت در مشهد و 15 شبکه بهداشت تحت پوشش دانشگاه قرار دارد.
این دانشگاه مجهز به 49 مرکز پژوهشی است و از 9 دانشکده (شامل دو دانشکده اقماری)، یک مرکز آموزشی فوریت‌های پزشکی در درگز و یک پردیس خودگردان تشکیل شده است. دانشکده‌ها شامل دانشکده پزشکی، دانشکده بهداشت، دانشکده پرستاری و مامایی، دانشکده علوم پیراپزشکی و توانبخشی، دانشکده داروسازی، دانشکده دندان‌پزشکی، دانشکده طب ایرانی و مکمل و دانشکده‌های اقماری شامل دانشکده پرستاری قوچان و دانشکده علوم پزشکی شهرستان کاشمر می‌شود.
دانشکده پزشکی از برترین و مجهزترین دانشکده‌های پزشکی کشور است؛ این دانشکده علاوه بر ارائه‌ی رشته دکتری عمومی پزشکی، گستره‌ی وسیعی از رشته‌های علوم پایه و علوم بالینی پزشکی و همینطور دوره‌های تحصیلات تکمیلی در این زمینه را پوشش می‌دهد که به تفکیک از قرار زیر است:
کارشناسی ارشد: انفورماتیک پزشکی، انگل‌شناسی پزشکی، ایمنی‌شناسی پزشکی، آموزش پزشکی، آموزش جامعه‌نگر در نظام سلامت، بهداشت و ایمنی مواد غذایی، بیوشیمی بالینی، تغذیه بالینی، تکنولوژی آموزشی در علوم پزشکی، تکنولوژی گردش خون، خون‌شناسی آزمایشگاهی و بانک خون، رادیوبیولوژی، روان‌شناسی بالینی، زیست فناوری پزشکی، ژنتیک انسانی، علوم بهداشتی در تغذیه، علوم تشریحی، علوم تغذیه، فناوری تصویربرداری پزشکی، فیزیک پزشکی، فیزیولوژی، قارچ‌شناسی پزشکی، میکروب‌شناسی پزشکی، نانوفناوری پزشکی، ویروس‌شناسی پزشکی
دکتری تخصصی: انفورماتیک پزشکی، ایمنی‌شناسی پزشکی، باکتری‌شناسی پزشکی، بیوشیمی بالینی، پزشکی مولکولی، تکنولوژی آموزشی در علوم پزشکی، زیست فناوری پزشکی (بیوتکنولوژی پزشکی)، ژنتیک پزشکی، علوم اعصاب، علوم تشریحی، علوم تغذیه، فارماکولوژی، فیزیک پزشکی، فیزیولوژی پزشکی، مدیریت اطلاعات سلامت، مهندسی بافت، ویروس‌شناسی
دستیاری تخصصی: آسیب‌شناسی، بیماری‌های پوست، بیماری‌های داخلی، بیماری‌های عفونی و گرمسیری، بیماری‌های قلب و عروق، بیماری‌های مغز و اعصاب، بیهوشی، پزشکی خانواده، پزشکی اجتماعی، پزشکی هسته‌ای، جراحی استخوان و مفاصل، جراحی عمومی، جراحی کلیه و مجاری ادراری – تناسلی، جراحی مغز و اعصاب، چشم‌پزشکی، رادیوانکولوژی، رادیولوژی، روان‌پزشکی، زنان و زایمان، طب اورژانس، طب کار، کودکان(بیماری های کودکان، گوش و حلق و بینی
دستیار فوق‌تخصصی: گوارش کودکان، مغز و اعصاب کودکان، آلرژی و ایمونولوژی بالینی، مراقبت های ویژه (ICU)، جراحی کودکان، جراحی پلاستیک ترمیمی سوختگی، جراحی توراکس، جراحی عروق، جراحی قلب و عروق، روان‌پزشکی کودک و نوجوان، روماتولوژی، بیماری‌های ریه، طب نوزادی و پیرامون تولد، عفونی کودکان، غدد درون‌ریز و متابولیسم، غدد درون‌ریز و متابولیسم کودکان، قلب کودکان، بیمار‌های قلب و عروق، گوارش و کبد بالغین، نفرولوژی، کلیه اطفال، خون و سرطان کودکان، خون و سرطان بالغین
این دانشکده به ارائه‌ی حدود 34 رشته شاخه پزشکی در دوره تکمیلی تخصصی (فلوشیپ) نیز اشتغال دارد.
دانشکده علوم پیراپزشکی و توان‌بخشی طبق اعلام وبگاه دانشگاه، اکنون دارای 36 عضو هیئت علمی است که در 8 گروه آموزشی بینایی‌سنجی، تکنولوژی پرتوشناسی، علوم آزمایشگاهی، فناوری اطلاعات سلامت، فیزیوتراپی، گفتاردرمانی، کاردرمانی، و مددکاری اجتماعی اشتغال دارند. گروه علوم آزمایشگاهی و رادیولوژی قدیمی‌ترین گروه این دانشکده است که در سال 1351 در آموزشگاه پرستاری مشهد آغاز به کار کرد. این دانشکده علاوه بر ارائه دوره کارشناسی رشته‌هایی مطابق با گروه‌های آموزشی، به برگزاری دوره کارشناسی ارشد رشته‌های بینایی‌سنجی، فناوری اطلاعات سلامت، فیزیوتراپی، مددکاری اجتماعی، و گفتار درمانی و دوره دکتری رشته بینایی‌سنجی نیز می‌پردازد.
دانشکده داروسازی در سال 1350 و در ابتدا با نام دانشکده علوم دارویی و تغذیه شروع به فعالیت کرد و اکنون از دانشکده‌های برتر کشور محسوب می‌شود؛ در رتبه‌بندی کیو.اس (QS) سال 2024، موفق به کسب رتبه دوم کشوری شد. آن‌گونه که در وبگاه دانشگاه آمده است، این دانشکده با حدود 90 عضو هیئت علمی در 9 گروه آموزشی فعالیت دارد و اکنون بالغ بر 700 دانشجو در دوره دکتری حرفه‌ای داروسازی، حدود 124 دانشجو در 9 رشته دکترای تخصصی (شامل بیوتکنولوژی دارویی، شیمی دارویی، کنترل دارو، سم شناسی، فارماسوتیکس، نانوفناوری دارویی، فارماکوگنوزی،داروسازی بالینی و داروسازی سنتی ) و 16 دانشجو در رشته سم‌شناسی در مقطع کارشناسی ارشد در این دانشکده مشغول به تحصیل‌اند.
دانشکده پرستاری قوچان از واحدهای تابعه دانشگاه است و به ارائه‌ی دوره کارشناسی رشته پرستاری می‌پردازد.
دانشکده علوم پزشکی شهرستان کاشمر از دانشکده‌های اقماری دانشگاه علوم پزشکی مشهد است؛ و اکنون در دوره کارشناسی رشته‌های پرستاری، علوم آزمایشگاهی، و کاردانی فوریت‌های پزشکی پیش‌بیمارستانی دانشجوی مشغول به تحصیل دارد. این دانشکده در خیابان پرستار (جاده مغان) شهرستان کاشمر واقع شده است.
جایگاه دانشگاه علوم پزشکی مشهد در رتبه‌بندی‌های دانشگاهی
در رتبه‌بندی جهانی پایگاه استنادی جهان اسلام (ISC) سال 01-1400، که همه انواع دانشگاه‌ها را دربرمی‌گیرد این دانشگاه با احراز رتبه 2000 – 1001 جهانی، جایگاه 11 کشوری را به خود اختصاص داده است.
بر اساس رتبه‌بندی موضوعی تایمز سال 2024 این دانشگاه در حوزه بهداشت و بالینی با احراز رتبه 600 – 501 جهانی در جایگاه رتبه‌ای 10 کشوری قرار گرفته است.
در رتبه‌بندی موضوعی کیو.اس (QS) سال 2024، در بین دانشگاه‌های برتر کشور در حوزه موضوعی داروسازی و در حوزه موضوعی آناتومی و فیزیولوژی این دانشگاه در هر دو حوزه بعد از دانشگاه علوم پزشکی تهران و در رتبه دوم قرار قرار گرفته است. در حوزه داروسازی در بازه رتبه‌ای 300-251 جهانی و در حوزه آناتومی و فیزیولوژی در بازه رتبه‌ای 150-101 جهانی قرار دارد.